Doen Facebook en Twitter aan censuur?

Propaganda

We lezen en horen er steeds vaker over; de media propageert. Maar is dat zo? Ik heb zelf gewerkt als cameraman voor het nieuws, en heb nooit de opdracht gekregen iets te censureren of zoiets. Ja, behalve dan dat we de hele bloederige details niet filmden. Dat was gewoon te heftig om te zien, vonden we. En met bloederig bedoel ik letterlijk bloed.

Een aantal maanden geleden heeft Facebook aangekondigd Zwarte Piet te bannen van Facebook. Een afbeelding met rascistische kenmerken wordt verwijderd. Ik ben tegen racisme, en ben geen voorstander van Zwarte Piet. Dus voor mij klonk dat wel als goed nieuws. Totdat ik er wat langer over nadacht: wat betekent dit eigenlijk?

Eigen platform

Zo nu en dan maak ik websites. Vroeger ook al, toen Facebook nog niet bestond. Zelfs nog voordat Hyves of CU2 een ding was. Op zo’n HTML pagina kon je zeggen wat je wilde. Nou ja, niet helemaal. Je mocht geen naaktfoto’s plaatsen. Van wie dan niet, hoor ik u denken? Van degene die de server beheert. Een server is een soort computer waar de website op staat, als een bestandje. Die server is dus een fysiek apparaat en daarvan is iets of iemand de eigenaar; een hostingbedrijf. Nu stikt het van de hostingbedrijven, maar vroeger was dat meestal je internetprovider. En die wilde niet aansprakelijk gesteld kunnen worden, op strafbare feiten die gepleegd werden op hun server. Dus bijvoorbeeld uitgelekte naaktfoto’s van bekende Nederlanders, ik noem maar een dwarsstraat. Dat plaatsen doet de websitebouwer natuurlijk, maar degene die de server beheert – het hostingbedrijf, aldus de internetprovider – is medeplichtig en dus ook strafbaar, in theorie. Je kunt ook zelf een server bij je thuis zetten. Die koop je gewoon, of je laat je normale computer dag-en-nacht aanstaan en met wat slimmerikkenwerk heb je zo je eigen website online. Maar oei! Die computer van je is aangesloten op het internet. En het internet wordt geleverd door… je internetprovider. Die wil dus geen stoute dingetjes, dus blokkeert jouw server gewoon – dat kunnen ze.

Met deze kennis in mijn achterhoofd, leek het me heel logisch dat Facebook mocht bepalen wat er wel en niet op hun website getoond werd. Als je het er niet mee eens bent, dan maak je toch gewoon je eigen website? Je kan geen strafbare dingen doen, maar je kan wel je Piet online zetten, als je dat zou willen. Je hebt alleen wat minder mensen die ernaar kijken, vermoedelijk.

In feite is Facebook geen website meer. Het is een platform, dat door iedereen gebruikt wordt, met weinig alternatieven. Ze hebben als het ware een monopolie op de mening. 

Racismeverdelger

Als je insecten niet in je tuin wilt hebben, dan is het heel effectief om insectenverdelger te gebruiken, een gif waar de insecten door sterven. Dat is wat Facebook doet. Racisme is erg, dus we spuiten gif op het ongedierte. Daarmee zal racisme verdwijnen.

En ze hebben gelijk; racisme is erg en racisme zal zeker afnemen als de racistische karikaturen niet meer zichtbaar zullen zijn. Maar hee, je verdelgt wel vrijheid van meningsuiting ondertussen. Net als met insectenverdelger, doodt je naast de insecten ook de kat van je buren, en dat was hopelijk (!) niet de bedoeling.

Woorden we met z’n allen in het kijkbuisgaatje genomen?

Wie is eigenlijk ‘de media’? Zijn dat alle NPO’ers? Of juist de commerciëlen? Of beide? En alle YouTubers? En Oma Corrie en Tante Bep die een blog over bijzondere breinaalden bijhouden? En boekenschrijvers? En muzikanten? 

Ze beïnvloeden ons allemaal. Er is vaak een misverstand over ‘mainstream media’. Dat is niet zo’n handig woord, als je eigenlijk bedoelt ‘onbetrouwbare media’. Het woord ‘mainstream’ betekent vooral dat het door de meeste mensen prettig bevonden wordt. Zoals Ed Sheeran’s muziek mainstream is (al heb ik zelf een hekel aan zijn muziek, maar ik ben gewoon een uitzondering). Mainstream media wil dus helemaal niet zeggen dat het onbetrouwbaar is. En of er een correlatie is, dat weet ik niet. Ik ken daar in ieder geval geen onderzoeken over. Maar wat wel logisch is, is dat mainstream media over het algemeen wel geld heeft. Hoe meer mensen naar je kijken, hoe meer inkomsten je krijgt. Dat werkt onder andere zo op YouTube en televisie. Maar, zo weten we ook, kan zo’n geldverstrekker ook vragen of je even iets zegt wat hij leuk vindt. Want anders stopt meneertje met geld geven. De reclamecampagne van de sponsor, wordt de propaganda van de voorheen zo vrije journalist. Anders kan hij wel inpakken.

Is censuur slecht?

Ik kan me voorstellen dat ik erg graag gehad had, dat er bepaalde denkbeelden de wereld uitgingen. Zoals de denkbeelden van Hitler. Hadden we hem niet beter kunnen censureren? Ik weet dat dat niet mogelijk was, maar stel? Leek me voor veel mensen beter. Maar dat vind ik. En dat vind een ander niet. Wat is de grens van vrijheid? Ik denk dat het goed is dat we met elkaar hebben afgesproken dat er journalistieke vrijheid is, en dat werkt twee kanten op. Censureren mag daarop niet. 

Mag Facebook dan ook niet censureren? Het is hun eigen platform.

Als Tante Bep een mening op haar breinaalden-webshop plaatst: “DIT ZIJN DE BESTE BREINAALDEN GROETJES TANTE BEP. SORRY VOOR HOOFDLETTERS. IK WEET NIET HOE IK DAT UIT ZET”. En jij plaatst daaronder in de reacties (op haar website) “Check de knop Caps Lock ff Beppie. En die breinaalden zijn helemaal niet goed.” Dan censureer jij niet. Jij ondermijnt wel haar uiting, maar daar ben je vrij in. De lezer bepaalt uiteindelijk zelf wat-ie gelooft. Vervolgens verwijdert Tante Bep jouw reactie. CENSUUR! Ja, klopt. Maar mag wel. Zij wil gewoon die breinaalden verkopen en is geen wetenschappelijk instituut. 

Facebook is ook geen wetenschappelijk instituut. Mag die dan ook censureren? Wat mij betreft niet. Ze zijn namelijk te groot. Het is een soort digitale straat geworden. Maar dan groter. Hoe zou jij het vinden als je op straat zegt: “Ik vind ..” En voordat iedereen het gehoord heeft, is je mond afgeplakt met blauwe tape?